Satın Alma Gücü Paritesi (SGP) Nedir?
Bu kavrama yabancı olanlarınız olabilir. Onlar için ve unutanlar için satın alma gücü paritesinin ne olduğunu ve ne amaçla hesaplandığını TÜİK'den bizzat okuyalım...
Tanımı: "Satınalma gücü paritesi (SGP) ayrıntılı olarak tanımlanmış mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranıdır."
Amacı: "SGP sayesinde ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıkları giderilmekte ve uluslararası anlamda gerçek fiyat ve hacim karşılaştırmaları yapılabilmektedir."
**
İlk göstergeden ziyade ikincisi daha önemli çünkü ikincisinde tükettiğimiz mal ve hizmetlerin karşılaştırmadaki başka ülkelere ve Avrupa Birliği ortalamasına göre ne boyutta olduğunu görebilmiş oluyoruz.
Yukarıdaki grafikte 37 ile 132 arasındaki fiyat düzeylerinin ne anlama geldiğini öğrenmek için TÜİK'in açıklamasından yararlanalım:
"Fiyat düzeyi endeksi, ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünün göstergesidir. Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi, 100’den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “pahalı”, 100’den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “ucuz” olarak ifade edilmektedir."
ÖR: Türkiye’nin fiili bireysel tüketime ilişkin fiyat düzeyi endeksi, 2017 yılı geçici sonuçlarına göre 68 oldu. Bu değer, AB ülkeleri genelinde 100 Euro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin Türkiye’de 68 Euro karşılığı Türk Lirası ile satın alınabileceğini gösterdi.
**
Dolayısıyla mesela Fransa'da 109 Euro ile alabileceğiniz mal ve hizmet sepetinin aynısını Türkiye'de 68 Euro ile alabiliyorsunuz. O da Türk Lirası karşılığı olarak 375 TL gibi bir değer yapıyor bugün itibariyle (Fransa'da yıllık enflasyon oranı %2 olduğundan çok bir değişim olmamıştır 2017'den bugüne). Böylece yine dönüp dolaşıp aslında varlığını bir türlü eksiltemediğimiz asgari ücretli alım gücü kıyasına gelmiş bulunuyoruz.
**
Alım gücü olarak kıyaslamak için hazırladığım aşağıdaki tabloyu bir inceleyelim. Bu sayede aslında refah olarak -sadece Fransa ile- ne kadar geride olduğumuzu ekonomik açıdan görebileceğiz.
2018
| Brüt Asgari Ücret | Net Asgari Ücret | Kesintiler Payı | Mal ve Hizmet Sepeti | Miktar |
| Fransa (€) |
1.498,47
|
1.148,96
|
%23
|
109
|
11
|
| Türkiye (₺) |
2.384,66
|
1.603,12
|
%33
|
375
|
4
|
| Kaynak: https://www.aide-sociale.fr/smic-horaire-brut-net/, https://www.csgb.gov.tr/home/Contents/Istatistikler/AsgariUcret, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30570 | |||||
Yukarıdaki tabloda, Fransa ve Türkiye'nin brüt asgari ücret, net asgari ücret, brüt asgari ücretten kesintileri payı veya büyüklüğü ve aynı mal ve hizmet sepetinden iki ülkedeki asgari ücretlilerin kaç adet alabildiğini görebiliyoruz.
Elbette Fransa'daki bir asgari ücretli ile aynı alım gücüne erişmemiz için gereken asgari ücreti artırmaktan ziyade bu mal ve hizmetlerin fiyatlarını düşürmek için arzı artırmak olmalıdır. O da üretim anlamına gelmektedir. Nefes aldırmak adına brüt ücretten yapılan kesintileri azaltmak bu arada yapılacak en yerinde hamlelerden biri olabilir.
**
NOT: Fransa'da brüt asgari ücret üzerindeki kesintilerin payı %23 iken Türkiye'de aynı oran %33 olduğunu belirtmek istiyorum. Yani brüt asgari ücretten Fransa'daki kadar kesinti yapılsa net asgari ücret 1.828,45 TL olurdu. Fransa'daki asgari ücretli kadar alabilmesi için ise 3.952,84 TL net ücreti olmalıydı.
