Tahmin ettiğimiz gibi 6 Ekim Cuma günü 3,6149'dan kapanan dolar/tl kuru, vize krizi sonrası 9 Ekim Pazartesi günü gün doğmadan Uzakdoğu piyasalarında 3,8060'ı görmüş (%5,28 USD karşısında TL değer kaybetmiş) sonrasında yavaş yavaş bu değer kayıplarını uygulama kalkmamış olsa da kalkacağı düşüncesi ile telafi edebilmiş ve 13 Ekim Cuma günü 3,6349'dan kapanmıştı.
Yani TL, haftayı %0,55'lik değer kaybıyla kapattı diyebilsek de bu kriz anında döviz alanlar fazladan para kaybetmiş veya kazanmış olması da mümkün.
Vize krizinin genişlemesi, düşünülmek istenen senaryolardan değil çünkü Borsa İstanbul'un 3'te 1'i Amerikan kişi veya kurumların yatırımlarından oluşması bir yana Dünya'nın rezerv parası olan Amerikan dolarının ithalata bağımlı olan Türkiye ekonomisi için -özellikle şirketlerin mali yapıları açısından- büyük önem arz etmektedir.
İşsizlik, enflasyon, vatandaşların maddi kayıplar yaşaması gibi ekonomik krize evrilebilecek kadar hassas olan telin daha da gerilmesinin -işlerin daha da sarpa sarmasının- önüne mutlaka geçileceği umudu hala taşınıyor.
Taşınıyor fakat güvenin tam olmadığını gelirlerinin yüzde 60'ından fazlasını yurtdışı uçuşlarından sağlayan Türkiye'nin ender Dünya Markalarından biri olan THY'nin hisselerinin 9 Ekim Pazartesi piyasa açılışındaki -%10,98 düşüşü 13 Ekim Cuma kapanışına kadar telafi edilemedi: krizin izi -%1,51'de kaldı.
Sadece bununla da sınırlı değil TÜİK verilerine baktığımızda 2006-2016 yılları arası yılda ortalama 203.773 vatandaşımız ABD'ye giderken 636.003 Amerikalı turist ise Türkiye'yi ziyaret etmiş. Toplamda ise 2.2 milyon vatandaşımız ABD'ye giderken; 7 milyon Amerikalı turist Türkiye'yi ziyaret etmiş olduğunu da bir köşeye not edelim.
Türkiye'yi ziyaret eden toplam turist sayısının içinde (2006/2016 arası) sıralamada 12. olduğunu ve %1,88 paya sahip olduğunu da ekleyelim.
***
Bu işin ekonomik ve politik açıdan daha ne boyutta saçaklanabileceği net bir biçimde tahmin edilemezken 2016 yılında 2015'e göre toplam turist sayımızın %24,63 düştüğü (turist kaybı: 10,2 milyon) ve sadece 4 ülkeden (Gurbetçiler, Gürcistan, Ukrayna ve İsrail) gelen turistlerde artış olduğunu (turist artışı: 670 bin) unutmamamız gerekiyor.
Turistlerin yapacağı harcamaların ekonomi için ne kadar önemli olduğunu Antalya ve İstanbul ekonomilerinin bileşenleri daha kuvvetli hissetmiş olmalılar.
Politik angajmanların ekonomik ve toplumsal etkilerini takip etmeye devam edeceğiz...
--
NOT: Öte yandan BIST - Top 5 hisseleri (GARAN, KCHOL, AKBNK, TUPRS, ISCTR) ise ortalama -%5,07 düştükten sonra %2,16 telafi ederek krizin izini silebildiler.
