Brüt Maaşınız AB Ülkelerinden Hangisine Denk?

Gelişmiş ülkeler ile gelişen ülkelerdeki hayat standardını ölçmek için kullanabileceğimiz birçok farklı gösterge var. Bunlardan karşılaştırma yaparken önemli olduğunu düşündüğüm ve iktisat eğitimi almamış vatandaşlarımızın bile kolaylıkla anlayabileceği bir gösterge seçtim. Yararlandığım kaynakları linkleyerek merak edenleriniz ya da kontrol etmek isteyenleriniz için paylaşacağım.




Basit anlamda satın alma gücünü kazandığınız parayla ne kadar çok veya az alabildiğiniz mal ve hizmetler olarak tanımlayabiliriz. Yani maaşınızla 1 elma, 1 litre benzin, 1 sinema bileti alırken bir sonraki maaşınızla birlikte 2 elma, 3 litre benzin ve 2 sinema bileti alabiliyorsanız satın alma gücünüz artmış demektir. Buna bireysel refah artışı da diyebiliriz. Buraya kadar anlaşılmayan bir yer yoksa devam edelim...

Ülkelerin istatistik kurumlarının buna dair bazı hesaplamalar yaptığını bilenleriniz vardır. Mesela TÜİK, her yıl AB ülkelerinde ve Türkiye'de çeşitli mal ve hizmet sepetlerinin Euro cinsinden ne kadara alınabildiğini hesaplayıp paylaşıyor. Buna da "Ülkeler itibarıyla fiyat düzeyi endeksi" adını veriyor. Baz aldığı değer AB ülkelerinin ortalaması. O yüzden AB ülkelerinde €100'luk mal ve hizmet sepetini baz alarak diğer ülkelerdeki ve Türkiye'deki eşdeğer ürünlerin, dikkat edin Euro cinsinden, fiyatlarını karşılaştırıyor. Buna göre, mesela İsviçre'de 155 Euro'ya; Almanya'da 106 Euro'ya; Fransa'da 110 Euro'ya alınan mal ve hizmetler Türkiye'de 55 Euro'ya alınabiliyor. Bu rakamlara ilk bakışta Türkiye'nin ucuz bir ülke olduğunu ve şanslı olduğumuz yanılgısına düşebilirsiniz ama o iş maalesef hiç de öyle göründüğü gibi değil. Öncelikle bu tabloda -yanda gördüğünüz- inceleme yaparken yapılabilecek basit hata bütün bu ülkelerdeki gelirlerin de aynı olduğunu düşünmek olur. Birçok farklı ülke, farklı ekonomiler, yöneticiler, piyasalar derken asgari ücret önemli bir yardımcı gösterge olarak karşımıza çıkıverir. Sonuç itibarıyla Türkiye'deki asgari ücret ile Almanya'daki asgari ücret aynı değil; hatta asgari ücret olmayan ülkelerin bazılarında bile en düşük ücretler bizdeki kadar düşük değil. O nedenle buraya kadar okuduklarınızı şöyle bir toparlarsak Türkiye mal ve hizmet fiyatlarında AB ortalamasına göre ucuz bir ülke olduğunu saptadık ve şimdi alım gücü de benzer şekilde mi ona bakacağız.

Goethe, Hugo ve Kemal aynı şeyleri kendi ülkelerinde aynı miktarda alabiliyorlar mı?

TÜİK'den edindiğimiz "ülkeler itibarıyla fiyat düzeyi endeksleri" verileri ile Eurostat'tan (Avrupa İstatistik Enstitüsü) edindiğimiz "BRÜT asgari ücret" verileri ile bir karşılaştırma artık yapabiliriz.

*

Başlayalım...

Sene 2016, Almanya'da yaşayan ve çalışan Goethe aylık brüt maaş €1.440,00 alıyor ve €106 fiyattaki ortalama mal ve hizmet sepetinden tam sayıya yuvarladığımızda 14 adet alabiliyor.

Sene 2016, Fransa'da yaşayan ve çalışan Hugo aylık brüt maaş €1.462,62 alıyor ve €110'luk sepetten 13 tane alabiliyor.

Sene 2016, Türkiye'de yaşayan Kemal, aylık brüt maaş €513,72 alıyor ve €55'lik sepetten 9 tane alabiliyor.

Refah düzeyi en yüksek olan sadece bu değişkenlerle baktığımızda; 1. Goethe, 2. Hugo ve 3. Kemal oluyor. Bu kişilerin ülkelerinin en düşük maaşla çalışanları olduğunu aklımızda tutalım.

*

2016 yılında böyleydi ancak geçtiğimiz Kış döviz kurlarında yaşadığımız büyük değer kayıpları sonrası 2017 yılında brüt asgari ücret Türkiye'de (%30 TL bazında zam yapılmasına karşın) €442,89'a düştü. Enflasyon ve kur geçişkenliğinin mal ve hizmetlerin fiyatlarını bir önceki yılla aynı tutup (10 yıllık ortalamanın €57 olduğu düşünülürse) brüt asgari ücreti / €55 dediğimizde karşımıza alım gücü 8 adete düşmüş bir Kemal çıkıyor.

Bugünlük verilerle baktığımızda ise €409'a düşmüş bir brüt asgari ücret ve 7 adete düşmüş bir alım gücü görüyoruz! Goethe 14 adet (€1.498/106) almaya, Hugo da 13 adet (€1.480,27/110) almaya devam ederken.

*

Yani özetle en alt seviye kazancı olan bir işçinin gelir düzeyinde yaşamanız için sırasıyla brüt maaş olarak Türkiye'de (€/₺ kuru: 4.34 alındı);

Lüksemburg için ₺3.975,
Belçika için ₺3.390,
Almanya için ₺3.373,
Hollanda için ₺3.367
İrlanda için ₺3.361,
Fransa için ₺3.212,
İngiltere için ₺2.875,
İspanya için ₺2.189,
Yunanistan için ₺1.943,
Portekiz için ₺1.938,
Bulgaristan için ₺1.169... brüt kazanmanız gerekiyor.

*

O yüzden Türkiye'de en düşük memur brüt maaşının ₺2.928, brüt asgari ücretin ise ₺1.777,50 olduğunu ve kendi brüt maaşınızı düşünürseniz belki de karşılaştırmayı daha iyi yapabilirsiniz.

--

NOT: İsviçre ve İskandinav ülkelerinde asgari ücret bulunmadığı ve toplu sözleşmelerle asgari ücretler şirketten şirkete değiştiği için belirtemedim ancak yaklaşık olarak Lüksemburg seviyesinde olması muhtemeldir.