15 Mayıs 2018

24 Haziran'da Sistemin Kilitlenmesi Mümkün Mü?

Son zamanlarda tartışılan TBMM çoğunluğunun Cumhurbaşkanı seçilen adayın üye olduğu siyasi partiden (kendisini destekleyen ittifaktan) farklı olması durumunda sistem gerçekten kilitlenir mi, bakalım...



Öncelikle yasa yapmanın yöntemini size anlatmak istiyorum.

Yeni Anayasa ile birlikte 600 milletvekili parlamentoda yer alacak, bu rakamı dikkate aldığımızda yasa tasarısının yasalaşması için toplantı yeter sayısının 200 ve karar için salt çoğunluğun yanında en az 150 KABUL oyu çıkması ve sonrasında Cumhurbaşkanı tarafından onaylanması gerekiyor.

Buna ek olarak Cumhurbaşkanı'nın bir kez veto yetkisi bulunuyor. Veto ederse; TBMM'ye geri giden yasa tasarısını en az 400 oy ile tekrar kabul edip Cumhurbaşkanı'na tekrar gönderdiğiniz takdirde Cumhurbaşkanı onaylamak zorunda (referanduma götürmezse) kalıyor.

**

İşte dananın kuyruğu da tam bu noktada kopuyor.

Parlamentonun, Cumhurbaşkanı ile tam uyumlu çalışması için Cumhurbaşkanı'nın partisinin veya kendisini destekleyen ittifakın en az 301 milletvekili çıkarmış olması gerekiyor. Bu sayede sistem sürekli birbirlerini onaylayan bir makine gibi çalışabilecektir.

Ancak TBMM'de çoğunluğu sağlayamadığı takdirde yasama yetkisi kanunda olmayan dar bir alanla sınırlı olacak ve bunun yanı sıra Anayasa'nın 104. Maddesi'ndeki şu değişiklikle, "TBMM'nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir", parlamentoda 400 milletvekiline erişmiş bir muhalefet ile Cumhurbaşkanı'nın elini kolunu bağlayıp mümkün mertebede sınırlandırabilir, çıkardığı kararnameleri yeni yasa yaparak iptal edebilir.

Fakat muhalefetin 300 ile 400 milletvekili arasında bir koltuğa sahip olduğu takdirde Cumhurbaşkanı'nın çıkardığı kararnameleri iptal edemeyeceği gibi, kanunla düzenlenmemiş konularda çıkan kararnamelerle yönetilen ve bir önceki senenin bütçesini kullanabilen bir yapı ortaya çıkacaktır.

Milletvekili Sayısı
Tam Yetki
Güçlü Yetki
Az Yetki
400+
+
-
-
301-399
-
+
-
0-300
-
-
+

[Tabloyu, Cumhurbaşkanı'nı destekleyen milletvekili sayısı şeklinde okumanız gerekiyor.]

Bu açıdan baktığımızda 300 (veya 400) milletvekilinin üzerinde bir muhalefet oluştuğu takdirde "az yetkiyi" gerekçe göstererek (gerekçe gösterilmesine gerek yok kanunen) Anayasa'nın 116. Maddesine dayanarak Cumhurbaşkanı bizzat (veya 400 milletvekili) erken seçim kararı verebilir.

İşte bahsedilen seçimden seçime gidecek atmosferin oluşması ihtimali budur. Ama birçok farklı değişkenden bağımsız bir sonuçtur. Çünkü seçilen Cumhurbaşkanı, istediği kişiyi Bakan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve üst düzey bürokrat yapabileceği için ittifaklar değişebilir ve mutlak olmasa da Tam veya Güçlü Yetki'ye erişir hale gelebilir.

Ya da fevkalade bencilce bir tavırla en az 300 (veya 400) alana kadar kendi koltuğunu riske de edebilir.

**

Sanırım teoriden daha iyisi uygulama olacağından 24 Haziran-8 Temmuz arası gerçekten ilginç olacak (eğer bir de Cumhurbaşkanlığı ikinci tura kalırsa).