Eğer "ben hep 50 liralık benzin alıyorum, zam bana etki etmiyor" diyorsanız, sizinle burada vedalaşalım. Ne de olsa geçen sene o paraya 9,12 litre benzin alınırken artık 8,01 litre benzin alınabiliyor.
Döviz kurlarındaki sert yükseliş sonrası düzenli olarak benzine ve motorine gelen zamlar sonrası İstanbul ile Paris arasındaki akaryakıt alım gücünü gelin bir kez daha karşılaştıralım...
Bir kez daha belirtmek isterim, önceki yazıları okumadan bu yazıyı okuyanlar için... Bu karşılaştırmayı olabildiğince basit ve doğru yapabilmek için -genelde düşülen hataya düşmeyerek- Paris'teki akaryakıt fiyatlarını TL'ye çevirmeyeceğiz. İlk yazı ile bu yazı arasında geçen 13 aylık sürede nasıl bir değişim olduğunu inceleyelim ve bu protestoların ne kadarlık bir enflasyon sonrası oluştuğuna bakalım.
Akaryakıt fiyatları Fransa'da benzin €1.47'den €1.56'a (%6.39), motorin €1.39'dan €1.60'a (%14.75); Türkiye'de benzin ₺5.48'den ₺6.24'e (%13.87), motorin ₺4.94'ten ₺6.26'a (%26.72) arttı.
Net asgari ücretler Fransa'da €1.150'den €1.188'e (%3.30); Türkiye'de ₺1.404,06'dan ₺1.603,12'e (%14.17) çıktı.
Tüketici fiyat endeksi (enflasyon) Fransa'da yıllık %2.2; Türkiye'de %25.24.
Geçen sene Fransa'da asgari ücretle çalışan bir kişi, aylık maaşı ile 782 litre benzin ve 827 litre motorin alabilirken; Türkiye'de asgari ücretle çalışan bir kişi, aylık maaşı ile 256 litre benzin ve 284 litre motorin satın alabiliyordu.
Bugün ise Fransa'da asgari ücretle çalışan bir kişi, aylık maaşı ile 760 litre (-23 lt) benzin ve 745 litre (-83 lt) motorin alabilirken; Türkiye'de asgari ücretle çalışan bir kişi, aylık maaşı ile 256 litre (+1 lt) benzin ve 284 litre (-28 lt) motorin satın alabiliyor.
**
Bu bağlamda özellikle protesto kültürü yerleşmiş olan Fransa'da 2019 yılında enflasyon oranında zam yapılsa bile reel gelir farkının karşılanamayacak oluşu (benzine enflasyondan 4 puan fazla, motorine ise 12 puan fazla zam gelmesi) tepkinin tetikleyicisi diyebiliriz.
Türkiye'de ise "benzinde litre kaybı olmadığı, motorinde ise sınırlı bir kayıptan söz edebileceğimiz" argümanıyla bir sorun teşkil etmediği istense de savunulamaz çünkü alım gücü yani litre miktarı bakımından göreceli olarak zaten geçen sene de çok düşüktü. Ne yazık ki protestodan ziyade yakınma kültürü yerleştiği için bir süre sonra fiyatlar ve miktarlar hep olağanlaşıyor.
Son olarak Fransa'da asgari ücretle çalışan biri kadar litre akaryakıt alabilme gücümüz olması için geçen sene İstanbul'da 4.287 TL (benzin) veya 4.087 TL (motorin) net maaşa sahip olmanız gerekirken; bugün İstanbul'da 4.740 TL (benzin) veya 4.663 TL (motorin) net maaşa sahip olmanız gerekiyor.
