Tartışma daha çok rapor hazırlanırken kullanılan yöntem üzerinde yoğunlaşırken servet dağılımının dengesizliği ikinci plana atılıyor. Orijinal rapora bakmak isteyenler için gerekli linki aşağıda paylaşacağım ama önce şu yöntem meselesini biraz sizler için açmak istiyorum.
Öncelikle Credit Suisse'in "servet" tanımını nasıl yaptığına bakmakta fayda var.
Kavram olarak serveti "hanehalklarının sahip olduğu finansal varlıkların ve gayrimenkullerin değerlerinin toplamından borçları çıkardıktan sonra geriye kalan" olarak tanımlamaktadır. Kapsam olarak ise araştırmada 200 ülkeden 4.8 milyar yetişkin seçilmiş, görece düşük miktarda servete sahip olduğu için çocuklar kapsam dışı bırakılmıştır.
Yani sahip olduğunuz döviz miktarı, altın miktarı, TL miktarı, bonolar, tahviller, hisse senetleri, otomobil, uçak vb. taşınabilir olan (finansal) varlıklarınıza konut, arsa, dükkan vb (finansal olmayan/gayrimenkul) varlıklarınız toplanıp borçlarınız çıkarılarak ulaşılıyor.
Rapora göre dört servet dilimi var:
- < $10.000 | 3.5 milyar (%73.2) | $6.1 trilyon (%2.4)
- $10.000 < $100.000 | 897 milyon (%18.5) | $29.1 trilyon (%11.4)
- $100.000 < $1.000.000 | 365 milyon (%7.5) | $103.9 trilyon (%40.6)
- > $1.000.000 | 33 milyon (%0.7) | 116.6 trilyon (%45.6)
- Toplam: 4.8 milyar yetişkin ve $256 trilyon.
İşte bu noktada iktisatçıların üzerinde anlaşamadığı bir takım sonuçların ortaya çıkmış olduğunu görüyoruz. Nedir onlar?
- Raporun sonucuna göre Dünya'daki servetin yaklaşık %75'i gayrimenkulden oluşması.
- Servetin gayrimenkul ağırlıklı oluşunun raporun anlamlılığına dair yarattığı etki.
- Ve Küresel Servet'in gerçekte ne olduğu? Ölçülebilir bir şey mi?
Ölçülenin sınırları vardır. Ve o sınırlar bazen fazla kısıtlayıcı olabilir. Cambridge İngilizce Sözlüğü'nde servetin iki anlamı var: "para" (money) ve "büyük miktar" (large amount).
Burada hassas nokta, ikinci anlamı açıklamak için kullanılan örnekte tecrübenin önemine değinmesidir.
Bu raporda ise, hanede yaşayanların yaş aralıkları, hanedeki çocuk sayısı, eğitim durumları, çalışma durumları gibi verilere değinilmiştir. Ancak hanehalklarının nasıl işlerde çalıştıkları ya da servet edinim yolları ile ilgili eksiklikler olduğunu söyleyebiliriz. Öte yandan 'Credit Suisse'in kendi tanımladığı servet' ile hesapladıkları sonuçlar tutarlıdır, diyebiliriz. Fakat benim burada değinmek istediğim servetin kavramsal tanımının bu kadar sığ olmaması gerektiğinin yanında varolanın daha detaylı analizinin gerekliliğidir. O nedenle veri edinimi olsun, kullanılan göstergeler olsun Dünya servetini hesaplamaktan ziyade küresel anlamda kafamızda bir çerçeve çizmiş oldukları somuttur.
Ama küresel serveti tescillemek kesinlikle değildir.
--
Son olarak rapordaki Türkiye ile ilgili verilere bakalım.
- bölge olarak Avrupa yerine Asya-Pasifik,
- gelir seviyesi olarak ise orta gelir seviyesi altındaki ülkelerden biri olarak kabul edilmiş
- toplam serveti $1.1 trilyon, dünya servetinden payı ise %0.4
- yetişkin başına düşen servet 2000 yılında $12.342
- yetişkin başına düşen servet 2016 yılında $19.685
- 2000 yılında nüfusu 66.4 milyon, 2016 yılında 80.3 milyon
- 2000 yılında yetişkin 39.2 milyon, 2016 yılında 54.0 milyon
- yetişkin oranı 2000'de %59.0, 2016'da ise %67.2
- toplam servet 2000 yılında $484 milyar, 2016 yılında $1.063 milyar ($1.1 trilyon)
- 2000'de yetişkin başına düşen finansal servet $3.993, gayrimenkul $8.814, borç $469
- 2016'da yetişkin başına düşen finansal servet $10.087, gayrimenkul $15.687, borç $6.089
- 2015-2016 arası toplam hanehalkı serveti $62 milyar azalmış yani -%5.5; yetişkin başına düşen servet -%7.1 azalmış; konut fiyat endeksi %18.4 artmış; piyasa değeri -%12.2 değer kaybetmiş; dolar/tl kuru %6.8 artmış
- 2016 yılında $100.000 üzerinde serveti olan yetişkin sayısı 1.1 milyon; $1.000.000 üzerinde serveti olan yetişkin sayısı 77 bin ($1-5 milyon arası serveti olan yetişkin sayısı 65.005, $5-10 milyon arası 6.775, $10-50 milyon arası 4.612, $50-100 milyon arası 485, $100-500 milyon arası 338, $500 milyon-$1 milyar arası 35, $1 milyardan fazla 29)
- en düşük servet dilimindeki (en alt %20) yetişkin sayısı 8.3 milyon servetten payı %15.4; aşağı %50'nin ise servetten payı %36.4
