2008 krizi kabusu geçmiş gibi görünse de geçmediğini içten içe birçoğumuz biliyoruz. Dünya çapındaki etkilerinden gözüme çarpan ilginç bir tanesinden sizlere bahsedeceğim bu yazımda.
Gelelim bugün itibariyle 38.7 milyar dolar piyasa değerine ulaşan İsveçli otomobil devine: VOLVO.
2000'de hisse fiyatı SEK 38,3 olan Volvo'nun 2007 Mayıs tarihinde SEK 145,0 fiyatla tarihi rekorunu kırdıktan birkaç ay içerisinde 2008 Ocak ayında önce SEK 85,0 sonra ise SEK 33,6 ile dibe vurduğu 2009 Ocak ayı önemliydi. Kronolojiden gördüğünüz gibi önce 6 ayda -%40 değer kaybediyor, sonra ise 12 ayda -%60 değer kaybederek neredeyse 18 ayda (1,5 yılda) -%76,8 değer kaybetmiştir.
Kriz sonrası zaman içinde SEK111'e kadar toparlasa da TRUMP'ın sahneye çıkışıyla tekrar alevlendi.
Volvo & Trump;
- Adaylığını açıkladığı andan seçilene kadar: -%5,98
- Seçilip başkanlığı devralana kadar: %16,07
- Başkanlığı aldıktan ve vaatlerini yerine getiremedikten sonra: %28,19
Bugün itibariyle bu yazıyı yazarken VOLVO hisseleri SEK 143,96'dan işlem görüyor.
Peki bütün bunlar ne demek? Belirli bir disiplin içerisinde (ayda bir, 3 ayda bir, 6 ayda bir, yılda bir,... vb.) tasarruflarının bir kısmını Volvo hissesi alarak değerlendiren bir bireysel yatırımcı için mutlu bir gün iken tek seferli alıp satmak için bekleyenler için 2000'de alan biri için 2007 yılı seviyelerine bile henüz ulaşamadı (temettüleri ile belki o seviyeleri az da olsa geçmiş olduklarını varsayabiliriz).
2007 Mayıs'ta satıp 2009 Ocak'ta toplayanlar ise zirvenin sahibi olanlar.
$1 = SEK8,8663 (2000 Ocak)
1 lot Volvo = $4,32 (2000 Ocak)
--
$1 = SEK 6,9169 (2007 Mayıs)
1 lot Volvo = $20,96 (2007 Mayıs)
--
$1 = SEK6,3667 (2008 Ocak)
1 lot Volvo = $13,35 (2008 Ocak)
--
$1 = SEK8,3730 (2009 Ocak)
1 lot Volvo = $4,01 (2009 Ocak)
--
$1 = SEK7,9796 (2017 Eylül)
1 lot Volvo = $18,04 (2017 Eylül)
Çok belirgin tarihlerde bakmış olsak da Volvo hissesi ile doların ters orantılı olduğu söylenebilir.
++
Aynı ilişkiye benzer başka bir marka açısından bakalım.
Fransa'nın 26 milyar dolara yaklaşan piyasa değerine sahip önemli otomobil markası: RENAULT.
2000'de hisse fiyatı €53,90 olan Renault'nun 2007 Haziran tarihinde €119,21 ile tarihi rekorunu kırdıktan kısa bir süre sonra 2008 Ocak ayında önce €75,79 sonra ise €11,53 ile dibe vurduğu 2009 Şubat ayı önemliydi. İlk 5 ayda -%36.4, sonraki 13 aylık süreçte -%84.8 değer kaybederek neredeyse 18 ayda (1,5 yılda) -%90.32 değer kaybetmiştir.
Renault & Trump;
- Adaylığını açıkladığı andan seçilene kadar: -%19,39
- Seçilip başkanlığı devralana kadar: %14,02
- Başkanlığı aldıktan ve vaatlerini yerine getiremedikten sonra: -%13,30
Kriz sonrası zaman içinde 2008 Ocak seviyesini birkaç defa aşsa da kalıcı olamamış ve bugün itibariyle €74.65 ile hemen altında seyretmektedir.
$1 = €1,0313 (2000 Ocak)
1 lot Renault = $52,26 (2000 Ocak)
--
$1 = €0,7385 (2007 Haziran)
1 lot Renault = $161,42 (2007 Haziran)
--
$1 = €0,6728 (2008 Ocak)
1 lot Renault = $112,64 (2008 Ocak)
--
$1 = €0,7892 (2009 Şubat)
1 lot Renault = $14,60 (2009 Şubat)
--
$1 = €0,8392 (2017 Eylül)
1 lot Renault = $88,95 (2017 Eylül)
++
Türkiye'nin 5 milyar dolara yaklaşan piyasa değerine sahip otomobil üreticisi: FORD OTOSAN.
2000'de hisse fiyatı ₺0,85 olan Ford Otosan'ın 2007 Ekim tarihinde ₺6,35 ile o zamana kadarki rekorunu kırdıktan sonra 2008 Mart ayında önce ₺4,82 sonra ise ₺2,26 ile dibe vurduğu 2009 Şubat ayı önemliydi. İlk 5 ayda -%24.1, sonraki 11 aylık süreçte -%53.11 değer kaybederek neredeyse 16 ayda -%64,4 değer kaybetmiştir.
Ford Otosan & Trump;
- Adaylığını açıkladığı andan seçilene kadar: -%4,69 ($11.16-->$9,06; -%18,81)
- Seçilip başkanlığı devralana kadar: %9,28 ($9,06-->$8,44; -%6,84)
- Başkanlığı aldıktan ve vaatlerini yerine getiremedikten sonra: %49,54 ($8,44-->$13,80; %63,5)
Kriz sonrası zaman içinde rekor üstüne rekor kırarak ve son kapanış fiyatı ₺47,54 olmuştur.
$1 = ₺0,5597 (2000 Ocak)
1 lot Froto = $1,51 (2000 Ocak)
--
$1 = ₺1,1649 (2007 Ekim)
1 lot Froto = $5,45 (2007 Ekim)
--
$1 = ₺1,3347 (2008 Mart)
1 lot Froto = $3,61 (2008 Mart)
--
$1 = ₺1,7001 (2009 Şubat)
1 lot Froto = $1,33 (2009 Şubat)
--
$1 = ₺3,4426 (2017 Eylül)
1 lot Froto = $13,81 (2017 Eylül)
2008 krizinin ve Trump etkilerinin Volvo, Renault ve Ford Otosan şirketlerinin hisseleri üzerindeki etkileri gözlemlemeye çalıştık ve sonuç olarak 2008 krizinden sırasıyla -%76.8, -%90,32 ve -%64.4 değer kayıplarına ulaşan hisselerin hisse sahiplerine muazzam miktarda zarara uğratmış olduğu gördük. Bu hisselerden düzenli bir biçimde alan yatırımcılar zararı daha az yaşayıp daha çabuk krizden çıkmış olsa da tek seferli yatırım yapanlar ve buraya yatırdıkları miktara kısa vadede ihtiyacı olanlar büyük bir şok yaşamış olmalılar.
Ayrıca kriz öncesi dolar bazındaki rekor seviyeyi aşabilen yalnızca Ford Otosan olmuştur. Volvo ve Renault kriz öncesi seviyelere yakın olsa da geçebilmiş değildir ve Froto gibi %153,39 değerlenmemiştir.
Trump etkisi ise seçilene kadar üç hissede de ciddi kayıplara neden olurken seçimi kazandıktan sonra (özellikle başkanlığı devraldıktan sonra) gelişmekte olan ülke hisselerinde neden olduğu kayıpları aşan kazançlara neden olmuş (Froto dolar bazında %63,50) iken gelişmiş ülke hisselerinde henüz adaylığını açıkladığı seviyelere bile erişilememiştir.
Bakalım ilerleyen süreçte nasıl değişimler göreceğiz.
